Zanim weźmiesz zwolnienie chorobowe – wszystko co powinieneś wiedzieć o zasiłku chorobowym
Zgodnie z ”ustawą zasiłkową” zasiłek chorobowy to nic innego, jak świadczenie pieniężne
z ubezpieczenia chorobowego , wypłacane w razie choroby ubezpieczonego. Ubezpieczeniom społecznym (w tym ubezpieczeniu chorobowemu) podlegają obowiązkowo wszystkie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Do ubezpieczenia chorobowego mogą zgłosić się dobrowolnie m.in. osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia. Ubezpieczony jest uprawniony do otrzymania zasiłku w razie choroby po upływie odpowiednio 30 lub 90 dni ubezpieczenia.
Zleceniobiorco! Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego możesz przystąpić, jeśli obowiązkowo podlegasz ubezpieczeniom emerytalno-rentowym tj. kiedy nie posiadasz jednocześnie innego tytułu do ubezpieczeń lub jeśli u innego pracodawcy/zleceniodawcy odprowadzasz co miesiąc składki emerytalno-rentowe od podstawy niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu umowy zlecenia nie mogą przystąpić studenci i uczniowie, którzy nie ukończyli 26 r.ż. (nie podlegają pod ubezpieczenia społeczne ani ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zawarcia umowy zlecenia).
Przykład 1
Pani Katarzyna pracuje na podstawie umowy o pracę w firmie X od 01.01.2020r. Jej miesięczne wynagrodzenie w 2022 roku jest wyższe niż 3010zł brutto. Od 01.04.2022 podejmuje umowę zlecenie w firmie Y. W firmie X wszystkie składki ZUS są obowiązkowe. W firmie Y nie może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu umowy zlecenia, gdyż nie ma obowiązku odprowadzania składek emerytalno-rentowych.
Przykład 2
Pan Tomasz jest równocześnie zatrudniony w dwóch firmach na podstawie umowy zlecenia. W firmie X miesięczna podstawa składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe w 2022r. wynosi 5000zł. W firmie Y miesięczna podstawa składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe w 2022r. wynosi 1000zł. Obowiązek odprowadzania składek emerytalno-rentowych będzie wynikał z zatrudnienia w firmie X i z tego tytułu Pan Tomasz może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W firmie Y nie ma możliwości przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego.
Przykład 3
Tymon jest studentem i nie ukończył 26r.ż. 1 kwietnia 2022 podpisał z firmą X umowę o pracę, niezależnie od otrzymywanego wynagrodzenia, będzie podlegał obowiązkowo pod ubezpieczenia społeczne (w tym ubezpieczenie chorobowe). Gdyby Tymona zatrudniono na podstawie umowy zlecenia-nie podlegałby pod ubezpieczenia społeczne , ani pod ubezpieczenie zdrowotne.
Pamiętaj ! Umowa o pracę daje Ci gwarancję podlegania pod obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423, z późn. zm.)
Okres wyczekiwania – czyli do kiedy przysługuje Ci zasiłek chorobowy?
Bardzo ważną kwestię w przypadku ubezpieczenia chorobowego odgrywają tzw. okresy wyczekiwania. Prawo do zasiłku po upływie 30 dni ubezpieczenia mają osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo – czyli pracownicy. Natomiast osoby ubezpieczone dobrowolnie, prawo do zasiłku uzyskają dopiero po upływie 90 dni ubezpieczenia np. zleceniobiorcy lub osoby prowadzące działalność gospodarczą (samo zatrudnieni).
O ile Twój staż pracy jest dłuższy niż 10 lat i posiadasz stałe miejsce zatrudnienia , o tyle ten wątek może Ci się wydać zbędny. Sytuacja zmienia się, gdy jesteś osobą podejmującą pracę po raz pierwszy lub właśnie planujesz zmienić miejsce pracy, a czas przerwy między jednym, a drugim zatrudnieniem będzie dłuższy niż 30 dni. W takich sytuacjach musisz pamiętać, że zwolnienie lekarskie, które otrzymasz w okresie wyczekiwania, usprawiedliwi Twoją nieobecność w pracy, ale nie otrzymasz z tego tytułu żadnego świadczenia.
W sytuacji zmiany miejsca pracy może dojść do przerwy w ubezpieczeniu. Jeśli przerwa nie będzie dłuższa niż 30 dni okres poprzedniego ubezpieczenie będzie wliczał się do okresu nowo rozpoczętego ubezpieczenia.
Dlaczego 10-letni staż pracy jest ważny?
Kiedy podejmujesz nową pracę (tylko w przypadku zawarcia umowy o pracę), posiadanie udokumentowanego 10-letniego stażu pracy uprawnia Cię do otrzymania świadczenia chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia!
HR’owa porada: zmieniasz miejsce pracy? Nie zapomnij dostarczyć nowemu pracodawcy wszystkich świadectw pracy, które dotychczas otrzymałeś. Twoja historia zatrudnienia pozwoli ustalić, od kiedy przysługuje Ci prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego. Częstym błędem popełnianym przez pracowników jest dostarczenie świadectwa pracy tylko z poprzedniego miejsca pracy.
Kto jeszcze może skorzystać z wynagrodzenia/zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia?
- absolwenci szkół lub uczelni , jeśli zostali objęci ubezpieczeniem lub przystąpili do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w trakcie 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu;
- osoby, które stały się niezdolne do pracy w wyniku wypadku w drodze do/z pracy.
Kto wypłaca wynagrodzenie / zasiłek chorobowy?
Skoro wiemy już od kiedy przysługuje świadczenie z tytułu niezdolności do pracy, warto zapoznać się z zasadami wypłaty wynagrodzenia/zasiłku chorobowego.
Wypłata świadczenia w przypadku pracowników (umowa o pracę)
Przez pierwsze 33 dni (ubezpieczony do 50 lat) lub 14 dni (ubezpieczony , który ukończył 50 lat) płatnej niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, świadczenie w postaci wynagrodzenia chorobowego jest finansowane i wypłacane ze środków pracodawcy.
Od 34 dnia (ubezpieczony do 50 lat) lub 15 dnia (ubezpieczony , który ukończył 50 lat) płatnej niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, świadczenie w postaci zasiłku chorobowego jest finansowane przez ZUS. Zasiłek chorobowy będzie wypłacany przez ZUS, jeśli Twój pracodawca na dzień 30 Listopada roku poprzedniego zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego do 20 osób. Jeśli pracodawca zgłaszał powyżej 20 osób do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 Listopada roku poprzedniego – staje się on płatnikiem zasiłków , czyli będzie odpowiedzialny za obliczanie i wypłatę zasiłków (wypłacone zasiłki będzie mógł odliczyć w miesięcznej deklaracji rozliczeniowej).
Wypłata świadczenia w przypadku zleceniobiorców (umowa zlecenie):
Od 1 dnia płatnej niezdolności do wykonywania zlecenia w roku kalendarzowym, wypłacane jest świadczenie w postaci zasiłku chorobowego, który finansuje ZUS. Wypłaty świadczenia dokona ZUS bądź zleceniodawca. Płatnika zasiłków ustala się w taki sam sposób jak w przypadku wypłaty zasiłku pracownikowi.
W jaki sposób ZUS dowie się, że powinien wypłacić Ci zasiłek chorobowy oraz ustali jego wysokość?
Pracodawca, który w danym roku kalendarzowym nie jest płatnikiem zasiłków, przesyła do ZUS wniosek (na druku Z-3 lub Z-3a) o wypłatę zasiłku wraz z niezbędnymi informacjami o ubezpieczonym (dane ubezpieczonego, informacje na temat zatrudnienia, wypłaconych świadczeń i wysokości wynagrodzeń za poszczególne miesiące). Na podstawie tego wniosku zostanie ustalona wysokość Twojego zasiłku.
Wysokość wynagrodzenia /zasiłku chorobowego
Miesięczne wynagrodzenie/zasiłek chorobowy przysługuje Ci w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.
W wyjątkowych sytuacjach otrzymasz świadczenie w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, tj. jeśli Twoja niezdolność do pracy :
-przypada w okresie ciąży (na zwolnieniu będzie widniał kod B);
-powstała w wyniku wypadku w drodze do lub z pracy;
-powstała w skutek badań kandydatów na dawców lub zabiegu pobrania od dawcy komórek, tkanek i narządów.
Bardzo często spotykam się z błędną interpretacją przepisów, gdyż ubezpieczeni spodziewają się wypłaty świadczenia w wysokości 80%/100% swojego wynagrodzenia (zapisanego w umowie). Ważne jest tutaj stwierdzenie , że wynagrodzenie/ zasiłek chorobowy wypłaca się w wysokości 80% lub 100% podstawy wymiaru zasiłku. Podstawę zasiłku za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta miesięcznej podstawy (niezależnie od długości miesiąca kalendarzowego).
Pamiętaj! Od ustalonej kwoty Twojego wynagrodzenia / zasiłku chorobowego zostaną potrącone odpowiednio składka zdrowotna i podatek/podatek.
UBEZPIECZONY- PRACOWNIK
Podstawę wymiaru zasiłku dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie (pomniejszone o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne) wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc wystąpienia niezdolności.
Z ww. okresu wyłącza się miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującej go normy czasu pracy z przyczyn usprawiedliwionych.
Wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik był nieobecny z przyczyn usprawiedliwionych, ale przepracował co najmniej połowę obowiązującego czasu pracy, przyjmuje się w kwocie uzupełnionej (najczęściej do kwoty miesięcznego wynagrodzenia zapisanego w umowie).
Przykład 1
Pani Katarzyna jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w firmie X od 1.01.2020r. Była niezdolna do pracy w Kwietniu 2022r. Pracodawca/ZUS ustali podstawę wymiaru zasiłku biorąc pod uwagę wynagrodzenia wypłacone za okres od Kwietnia 2021 do Marca 2022r. Wynagrodzenie zasadnicze na umowie o pracę do końca 2021r. wynosiło 5000zł brutto. Od Stycznia 2022 Pani Katarzyna dostała podwyżkę w wysokości 1000zł brutto. Pani Katarzyna była niezdolna do pracy z powodu choroby w Maju 2021r. oraz we Wrześniu 2021r. Z tego powodu we Wrześniu 2021r. nie przepracowała połowy obowiązującej normy czasu pracy- przy ustaleniu podstawy wymiaru zasiłku wykluczamy ten miesiąc. Poniżej szczegółowe wyliczenia.
W przypadku, gdy niezdolność pracownika powstanie przed upływem 12 miesięcy ubezpieczenia i przysługuje mu prawo do zasiłku chorobowego, podstawę ustala się z pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia.
Przykład 2
Pan Tomasz został zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie Y od 14.10.2021r. Był niezdolny do pracy w Kwietniu 2022. Pracodawca ustali podstawę wymiaru zasiłku biorąc pod uwagę wynagrodzenia wypłacone za okres od Listopada 2021 do Marca 2022r. pomniejszone o składki na
ubezpieczenia społeczne. Nie przyjmuje się za podstawę wynagrodzenia za Październik 2021, gdyż jest to niepełny miesiąc ubezpieczenia.
Co się stanie jeśli pracownik zachoruje w pierwszym miesiącu zatrudnienia ? W takim przypadku pracodawca najpierw zweryfikuje czy tej osobie należy się świadczenie z ubezpieczenia chorobowego tj. czy przerwa między okresami ubezpieczenia była nie większa niż 30 dni lub czy ubezpieczony posiada 10 letni staż pracy lub czy w ciągu ostatnich 90 dni ukończył szkołę lub uczelnię wyższą.
Przykład 3
Pani Katarzyna zmieniła pracodawcę. W firmie X była zatrudniona na podstawie umowy o pracę od 01.01.2020r. do 31.01.2022r. W firmie Y podjęła nową pracę od 15.02.2022r. Wynagrodzenie ustalono w stałej stawce miesięcznej w wysokości 5 000zł brutto. Pracownica stała się niezdolna do pracy w okresie 20-25.02.2022r. W tym przypadku przerwa między kolejnymi tytułami do obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego wyniosła mniej niż 30 dni – oznacza to, że cały okres nieprzerwanego ubezpieczenia w firmie X możemy wliczyć do obecnego okresu ubezpieczenia i w firmie Y Pani Katarzyna ma prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia. Zostanie jej wypłacone świadczenie chorobowe za cały okres zwolnienia lekarskiego . W jaki sposób nowy pracodawca lub ZUS ustali podstawę wymiaru zasiłku chorobowego?
Zgodnie z art. 37 „ustawy zasiłkowej”, jeśli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca ubezpieczenia chorobowego , podstawę stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc.
Miesięczna podstawa wymiaru zasiłku = 5000,00 zł -13,71%(składki na ub. społeczne) = 4314,50 zł
80% podstawy wymiaru zasiłku = 4314,50 x 80%= 3451,60 zł
Podstawa zasiłku za jeden dzień = 3451,60/30 dni = 115,05 zł
Liczba dni niezdolności do pracy 20-25.02.2022 = 6 dni
Wynagrodzenie/zasiłek chorobowy= 6 x 115,05 =690,30 zł
Podstawy zasiłku nie ustala się na nowo, jeśli przerwa między niezdolnościami jest krótsza niż jeden miesiąc kalendarzowy.
Przykład 4.
Pani Katarzyna z Przykładu 1. zachorowała ponownie w Maju 2022. Ze względu na fakt, iż między zwolnieniami lekarskimi nie było pełnego miesiąca kalendarzowego przerwy, do ustalenia wysokości wynagrodzenia/zasiłku chorobowego przyjmuje się podstawę wymiaru zasiłku z miesiąca poprzedniego.
Załóżmy, że Pani Katarzyna, kolejny raz niezdolna do pracy z powodu choroby będzie w Lipcu 2022. Czy w tym przypadku będziemy ustalać podstawę zasiłku na nowo ?
Tak, ponieważ od ostatniej niezdolności (w Maju 2022) wystąpiła przerwa miesiąca kalendarzowego – Czerwiec 2022. Płatnik wynagrodzenia/zasiłku chorobowego ustali podstawę wymiaru zasiłku z miesięcy od Lipca 2021 do Czerwca 2022.
Po zmianie wymiaru etatu (np. przejście z całego etatu na ½ etatu ) podstawę ustala się z pełnych miesięcy ubezpieczenia po zmianie.
Przykład 5.
Pan Tomasz został zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie Y od 14.10.2021r. Był niezdolny do pracy w Kwietniu 2022. Od 01 stycznia 2022r. Pan Tomasz, na mocy porozumienia z pracodawcą, pracuje na pół etatu. Obniżyło się również jego wynagrodzenie z 5000zł brutto do 2500zł brutto. Pracodawca ustali podstawę wymiaru zasiłku biorąc pod uwagę wynagrodzenia wypłacone za pełne miesiące ubezpieczenia od zmiany wymiaru czasu pracy: od Stycznia 2022r. do Marca 2022r.
Zmiana stawki wynagrodzenia wpływa na wysokość zasiłku, ale nie ma znaczenia przy ustalaniu jakie miesiące przyjmiemy do obliczenia podstawy.
Pamiętaj! Do wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, przyjmuje się również inne składniki wynagrodzenia np. wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, premie, nagrody wypłacone za miesiące, z których ustala się podstawę wymiaru zasiłku. Zasady uwzględniania tych składników w podstawie określa Art.41 i Art.42 „ustawy zasiłkowej”.
Ubezpieczony zleceniobiorca
Podstawę wymiaru zasiłku dla zleceniobiorców stanowi przeciętny przychód pomniejszony o 13,71% podstawy, za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc wystąpienia niezdolności.
W dużej mierze wysokość świadczenia ustala się ją analogicznie jak w przypadku ubezpieczonych pracowników. Jeżeli jednak niezdolność przypadnie przed pełnym miesiącem ubezpieczenia, a w umowie nie zostanie określona miesięczna kwota przychodu, w takiej sytuacji przyjmuje się przeciętny przychód ubezpieczonych, którzy są zatrudnieni na podstawie takich samych lub podobnych umów u tego Zleceniodawcy
Okres zasiłkowy, czyli jak długo można pobierać zasiłek chorobowy
Wynagrodzenie/zasiłek chorobowy możesz pobierać przez 182 dni, a w wyjątkowych sytuacjach tj. jeśli niezdolność jest spowodowana ciążą lub gruźlicą przez 270 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się niezdolności przypadających w okresie wyczekiwania.
Do jednego okresu zasiłkowego wliczają się wszystkie niezdolności (niezależnie od przyczyny), między którymi przerwa trwała 60 dni lub mniej.
Jeśli przerwa trwała dłużej tj. 61 dni lub więcej – okres zasiłkowy ustala się od nowa.
W sytuacji, gdy przerwa jest krótsza niż 61 dni, ale niezdolność nastąpiła w okresie ciąży- okres zasiłkowy również ustala się od nowa.
Pamiętaj! Okres zasiłkowy nie jest powiązany z rokiem kalendarzowym.
Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia
Zgodnie z Art. 7. Ustawy zasiłkowej :
„Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała: 1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego; 2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypłacany jest przez ZUS na podstawie informacji złożonych przez ostatniego pracodawcę/zleceniodawcę. Można go pobierać maksymalnie przez 91 dni. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy niezdolność wystąpiła podczas ciąży, jest spowodowana gruźlicą lub badaniami/zabiegiem dawcy komórek, tkanek i narządów.
O autorze
Zobacz również
Poland-Korea Business Forum 2024 - eksperci TIAS z prelekcją w Seulu
Przed nami jedno z najważniejszych wydarzeń w naszym tegorocznym kalendarzu. Z wielką radością i dumą informujemy, że po raz kolejny weźmy udział w zorganizowanej przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu misji gospodarczej do Korei Południowej.
Zaproszenie na konferencję „System Emerytalny dla Obcokrajowców”
Serdecznie zapraszany na konferencję „System Emerytalny dla Obcokrajowców”.
Dobre prawo migracyjne jednym z filarów pomocy Ukrainie
W niespokojnym czasie, gdy w Ukrainie nadal trwa konflikt zbrojny, ważne jest, abyśmy potrafili skoncentrować się na perspektywach pomocy i odbudowy.