Bez weryfikacji kontrahenta trzeba zapłacić podatek u źródła
Kiedy dotyczy nas obowiązek dochowania należytej staranności przy weryfikacji kontrahenta zagranicznego? Czy jeśli wypłacam za granicę kwotę poniżej 2 mln zł to muszę obecnie weryfikować płatność pod względem dodatkowych kryteriów? Jakie dokumenty, oświadczenia, dodatkowe opinie doradców powinienem pozyskać? Jakie mogą być konsekwencje niedochowania należytej staranności na moment wypłaty za granicę? W końcu, czy jak płacę do podmiotu powiązanego, to obowiązują mnie bardziej restrykcyjne wymogi?
Te i inne pytania to w obecnym czasie wątpliwości, które powstają u wielu podmiotów dokonujących wypłat transgranicznych. Sytuacja niepewności, to w głównej mierze efekt przesuwania w czasie terminu wejścia w życie przepisów wprowadzających zmianę w systemie poboru podatku u źródła. Wejście w życie odpowiednich regulacji było już kilkakrotnie przesuwane i obecnie termin wejścia w życie to 1 stycznia 2021 r.
Planowana zmiana (przepisy już obecnie są częścią ustawy CIT, lecz nie obowiązują) dotyczy przejścia ze znanego nam obecnie systemu zwolnienia z poboru podatku u źródła na moment wypłaty za granicę przy spełnieniu określonych prawem warunków (ang. tax relief at source) na system zwrotu podatku tj. pobranie podatku przy wypłacie i późniejszy zwrot (ang. tax refund). Zmiana będzie dotyczyła wypłat powyżej 2 mln zł na rzecz tego samego podatnika. Problem polega na tym, że część regulacji tj. w zakresie należytej staranności obowiązuje już obecnie (art. 26 ust. 1 zd. 3 ustawy CIT) i nastręcza wiele problemów interpretacyjnych, tak w zakresie wypłat do 2 mln zł jak i powyżej. Konsekwencje niedochowania warunków należytej staranności mogą być natomiast istotne i oznaczać odmowę korzyści podatkowych wynikających z zastosowania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub przepisów implementujących dyrektywy unijne oraz zastosowanie standardowej stawki podatku u źródła, odpowiednio 20%, 19% lub 10%.
Objaśnienia Ministra Finansów
Ustawa CIT nie definiuje jakie działania powinny zostać uznane za dochowanie należytej staranności. W tej kwestii wypowiedział się Minister Finansów w „Projekcie objaśnień podatkowych z dnia 19 czerwca 2019 r. Zasady poboru podatku u źródła”. Objaśnienia na dzień dzisiejszy są nadal w formie projektu do dyskusji i z tego względu w naszej ocenie nie mają jeszcze mocy ochronnej dla podatnika. Są jednak jedynym dokumentem (poza interpretacjami indywidualnymi), zawierającym wytyczne Ministra Finansów co do rozumienia nowych przepisów, zatem stosowanie się do ich treści powinno być rozwiązaniem najbezpieczniejszym podatkowo.
Według Ministra Finansów przy ocenie dochowania należytej staranności należy brać pod uwagę: 1. charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika, 2. powiązania płatnika podatku u źródła z podatnikiem 3. możliwość faktycznego uzyskania informacji.
Dochowanie należytej staranności polega w szczególności na:
- weryfikacji otrzymanych dokumentów pod kątem ich zgodności ze stanem faktycznym (w tym na podstawie informacji dostępnych publicznie);
- weryfikacji rezydencji podatkowej odbiorcy należności (w tym zakresie uwagę należy zwrócić na ryzyko rejestracji spółki w jednym państwie i zarządzanie jej z terytorium innego państwa);
- weryfikacji statusu kontrahenta jako podatnika, rzeczywistego właściciela wypłacanej należności, w tym prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej przez ten podmiot.
Minister Finansów wskazuje, że w przypadku podmiotów niepowiązanych za dochowanie należytej staranności co do najistotniejszych wypłat można uznać uzyskanie opinii (raportu) niezależnego audytora lub doradcy podatkowego w zakresie działalności odbiorcy należności. Taka opinia na potrzeby procedury zwrotu, która ma w przyszłości obowiązywać, jest uznana przez Ministra Finansów za istotny czynnik, który będzie wpływał na efektywność postępowania i szybkość zwrotu. Również organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych wskazują, że potwierdzeniem dochowania należytej staranności może być dysponowanie raportem sporządzonym przez niezależnego audytora lub doradcę podatkowego. Naszym zdaniem posiadanie tego typu opinii przy najistotniejszych wypłatach jest wskazane.
Podmioty powiązane – wyższe wymogi
W przypadku wypłaty należności do podmiotu powiązanego Minister Finansów określa wyższe standardy należytej staranności tj. uzyskanie przez płatnika (spółkę/podmiot z siedzibą w Polsce) dokumentów dotyczących:
- przepływów finansowych między podmiotami w grupie oraz rolę poszczególnych podmiotów w jej strukturze,
- substancji biznesowej odbiorcy należności z siedzibą za granicą, np.: opis przedmiotu działalności odbiorcy należności, jego sprawozdanie finansowe, strukturę organizacyjną i zarządczą, opisy stanowisk zatrudnianych przez niego osób, lokalną dokumentację cen transferowych (ang. Local file).
Co ważne, według objaśnień Ministra Finansów odmowa udostępnienia ww. dokumentów przez podmioty powiązane nie jest uzasadnieniem dla obniżenia standardu należytej staranności w odniesieniu do wypłat należności do tych podmiotów. Zatem wydaje się, że o ww. dokumenty zawsze musimy się zwrócić do podmiotu powiązanego. Gdy płatnik na podstawie zgromadzonych informacji uzna, że np. odbiorca należności nie posiada odpowiedniego wyposażenia i personelu do prowadzenia działalności lub cel istnienia odbiorcy w strukturze grupy nie ma celu biznesowego a jedynie podatkowy, to może (a nawet powinien) odmówić zastosowania preferencyjnej stawki lub zwolnienia wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, lub dyrektyw unijnych.
Płatnicy przy wypłatach do podmiotów powiązanych powinni zwrócić szczególną uwagę na weryfikację statusu odbiorcy również z uwagi na zapisy ordynacji podatkowej i fakt, że odpowiedzialność za niepobranie podatku u źródła przy płatnościach do podmiotów powiązanych ciąży wyłącznie na płatnikach. Nie jest możliwe wyłączenie odpowiedzialności płatnika z winy podatnika-podmiotu powiązanego i wydanie decyzji o odpowiedzialności podatnika tak jak ma to miejsce w przypadku podmiotów niepowiązanych (§ 5a art. 30 Ordynacji podatkowej).
Należyta staranność obecnie przy wypłatach do 2 mln zł
Warto w kontekście należytej staranności zwrócić uwagę na obecną sytuację (tj. przed wejściem w życie przepisów zmieniających system poboru podatku u źródła) płatników dokonujących wypłat do 2 mln zł. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 czerwca 2020 r., sygn. III SA/Wa 2400/19 uznał, że płatnik w Polsce w przypadku wypłaty za granicę należności do 2 mln zł na rzecz jednego kontrahenta z tytułu usług niematerialnych jest uprawniony do niepobrania podatku u źródła w oparciu o otrzymany certyfikat rezydencji, bez konieczności weryfikacji przesłanek należytej staranności i posiadania stosownych oświadczeń z art. 28b ust. 4 pkt 4-6 ustawy o CIT, czyli m.in. czy odbiorca należności jest rzeczywistym właścicielem wypłacanych należności i czy prowadzi on rzeczywistą działalność gospodarczą. Podobnie wypowiedział się wcześniej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 14 stycznia 2020 r., sygn. I SA/Kr 1269/19 również w odniesieniu do wynagrodzenia za usługi niematerialne. W ocenie sądu brak jest podstaw, by przy wypłatach nieprzekraczających 2 mln zł weryfikować przesłanki z art. 28b ust. 4 pkt 4-6 ustawy o CIT.
Tym samym sądy kwestionują podejście Ministra Finansów wyrażone w objaśnieniach i interpretacjach indywidualnych, że każda wypłata do kontrahenta zagranicznego już dziś wymaga od płatnika dochowania należytej staranności według najwyższych standardów (m.in. weryfikacji rzeczywistego właściciela, prowadzenia przez niego rzeczywistej działalności gospodarczej, a w ślad za tym przeprowadzania procesu weryfikacji i uzyskiwania oświadczeń od kontrahentów). Podejście organów podatkowych wydaje się zbyt automatyczne i obarczające płatników obowiązkami, które nie znajdują potwierdzenia w przepisach prawa. Powstaje pytanie, czy przy obecnym stanie prawnym – tj. przed wejściem w życie przepisów zmieniających system poboru podatku u źródła – nie jest wystarczające (i zarazem prawidłowe), by nawet przy kwotach przekraczających 2 mln zł należyta staranność odpowiadała jedynie weryfikacji wymogów niepobrania podatku, zastosowania zwolnienia lub obniżonej stawki według warunków wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub przepisów implementujących dyrektywy unijne. Przykładowo, jeśli w przypadku wynagrodzenia powyżej 2 mln zł wypłacanego za granicę za usługę, gdy niepobranie podatku jest konsekwencją zakwalifikowania wypłaty jako zysku przedsiębiorstw, to należyta staranność powinna ograniczać się do weryfikacji tego warunku tj. kwalifikacji przychodu w ramach art. 7 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz posiadania certyfikatu rezydencji podmiotu zagranicznego.
Minister Finansów, stawiając płatnikom ww. wymogi, w szczególności podwyższone wymagania co do podmiotów powiązanych zakłada, że płatnik ma większą wiedzę oraz dostęp do informacji o podmiocie powiązanym niż niepowiązanym. Z naszego doświadczenia oraz doświadczenia naszych klientów wiemy, że uzyskanie dokumentów czy bardziej szczegółowych informacji spotyka się z niezrozumieniem u kontrahentów zagranicznych (nawet u podmiotów powiązanych). Do tego dochodzą jeszcze nierzadko różnice kulturowe i tajemnica przedsiębiorstwa. Zatem uzyskanie informacji, nawet w ramach tej samej grupy kapitałowej może być problematyczne. W naszej ocenie wymogi należytej staranności powinny być proporcjonalne i nieobciążające nadmiernie podatników i płatników, co miejmy nadzieję ustawodawca uwzględni przy toczących się pracach nad zmianami do nowego (jeszcze nieobowiązującego) systemu poboru podatku u źródła.
Jako TIAS dbamy, by nasi klienci:
- mieli wiedzę jakie płatności za granicę, z tych których dokonują wymagają już teraz dochowania należytej staranności
- odpowiednio dokumentowali dochowanie należytej staranności na moment wypłaty dla celów dowodowych (potencjalnej kontroli, postępowania podatkowego),
- w odniesieniu do najistotniejszych wypłat, posiadali opinię doradcy podatkowego w zakresie działalności odbiorcy należności,
- byli informowani o najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych i organów podatkowych.
Śledzimy i uczestniczymy w pracach Ministerstwa Finansów nad zmianami w podatku u źródła.
Jeśli są Państwo zainteresowani naszym wsparciem w tym temacie, zachęcamy do kontaktu.
O autorze
Zobacz również
Poland-Korea Business Forum 2024 - eksperci TIAS z prelekcją w Seulu
Przed nami jedno z najważniejszych wydarzeń w naszym tegorocznym kalendarzu. Z wielką radością i dumą informujemy, że po raz kolejny weźmy udział w zorganizowanej przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu misji gospodarczej do Korei Południowej.
Zaproszenie na konferencję „System Emerytalny dla Obcokrajowców”
Serdecznie zapraszany na konferencję „System Emerytalny dla Obcokrajowców”.
Dobre prawo migracyjne jednym z filarów pomocy Ukrainie
W niespokojnym czasie, gdy w Ukrainie nadal trwa konflikt zbrojny, ważne jest, abyśmy potrafili skoncentrować się na perspektywach pomocy i odbudowy.